De geschiedenis van de Statenzaal van Zwolle

De rijke geschiedenis door de jaren heen

Het Statenzaalcomplex bestaat uit vier bouwwerken. Twee van deze vier zijn iconische bouwwerken uit de Zwolse geschiedenis. De Statenzaal van Zwolle zit in één van deze twee bouwwerken. Op deze pagina ontdek je alle hoogte- en dieptepunten van dit complex en wat bonus informatie over het oude Gouvernementshuis. Voor het gemak hebben we alles in een tijdlijn gezet. Veel leesplezier!

De onderstaande kleuren geven aan welke bestemming het (voormalige) pand had.

Provinciehuis

Bibliotheek

De Christelijke HEAO

Staatsman

Geen bestemming

De tijdlijn

Bekijk hieronder de volledige geschiedenis van de Zwolse Statenzaal en het Statenzaalcomplex in de vorm van een tijdlijn.

1803

Zwolle werd de hoofdstad

Tot Zwolle in 1803 de hoofdstad van Overijssel werd, kwam het departementaal bestuur samen in panden aan de Blijmarkt en de Koestraat. Maar toen het provinciaal bestuur hierbij kwam moest er iets veranderen, dus betrok het bestuur zich in een voormalig woonhuis in de Diezerstraat. Door aankoop van aangrenzende panden kon dit complex steeds verder worden uitgebreid. (Hoofdstad Van Overijssel, n.d.)

1874

Realisatie Gouvernementsgebouw

Door het groeiende bestuur en vraag naar meer ruimte werd het voormalig woonhuis gesloopt en werd er een Gouvernementsgebouw gebouwd in neoclassistische stijl. Dit gebouw viel bij de toenmalige Zwollenaar niet helemaal in de smaak. Hedendaags verkoopt de Zara haar kleding in dit pand. (Collectie Overijssel locatie Zwolle, 2021)

1890 - 1892

Bouw Gouverneurshuis

De Gouverneur, nu Commissaris van de Koning(in) genoemd, moest ook ergens wonen en slapen. En dat kon natuurlijk alleen in een pand die net zoveel status en klasse uitstraalde als hijzelf, dus werd tussen 1890 en 1892 aan het Ter Pelkwijkpark het Gouverneurshuis gebouwd.

Bron: Collectie Overijssel.

Dit pand is ontworpen door Rijksbouwkundige Jacobus van Lokhorst, die in zijn leven heeft gezorgd voor de bouw van tientallen iconische Nederlandse rijksmonumenten. Het Gouverneurshuis werd beschouwd als één van de prachtigste gebouwen van Zwolle aller tijden.

1894 - 1898

Realisatie aanbouw Gouvernementsgebouw

Het bestuur van Overijssel bleef maar groeien, hierom moest het Gouvernementsgebouw nog meer worden uitgebreid. Aan de rechterzijde van het pand heeft wederom Rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst gezorgd voor het ontwerp van de aanbouw. De belangrijkste delen van de aanbouw bevatte de Leeszaal (nu het Grand Café), de Statenzaal van Zwolle en de werkkamer van de Commissaris des Konings.

Bron: Collectie Overijssel

Van Lokhorst gebruikte neogotiek als stijl voor het pand en dit viel wél in de smaak bij de toenmalige Zwollenaar. Bij neogotiek gebruikt men inspiratie uit de middeleeuwse gotiek. Bekijk hieronder enkele door Jacobus van Lokhorst getekende bouwtekeningen.

Bron: Collectie Overijssel. Vervaardiger: Van Lokhorst, Jacobus

De jaren 30

Het archief wordt gebouwd

In de jaren 30 is het archief bijgebouwd, aan de achterzijde van het Gouvernementsgebouw. Deze ruimte werd onder andere gebruikt voor het opslaan en beheren van belangrijke documenten en archiefstukken van de provincie Overijssel. (Baalman, 2013)

1971

De laatste vergadering van de Provinciale Staten in het Statenzaalcomplex

In dit jaar vond de laatste vergadering van de Provinciale Staten van Overijssel plaats in de Statenzaal. Vervolgens zouden zij verhuizen naar het nieuwe, huidige provinciehuis aan de Luttenbergstraat. (“Oude Statenzaal Zwolle Heropend,” 2010)

1975

De Christelijke HEAO

Tussen 1975 en 1984 bevond De Christelijke HEAO Zwolle zich in dit pand. Ook werd er les gegeven in het Gouvernementshuis aan het Ter Pelkwijkpark.

Dank aan Guido Bakema voor de prachtige plaatjes!

1985

Sloop Gouverneurshuis

Nadat de HEAO was vertrokken uit het huis werd het pand gekocht door een projectontwikkelaar. Hij wilde het slopen om er appartementen te bouwen. Op het huis werd de tekst “Sloopstra, rot op” getekend. Dit refereerde naar de toenmalige burgemeester van Zwolle, Gauke Loopstra. Ondanks dit én het hevige verzet van alle lagen van de Zwolse samenleving werd het Gouverneurshuis gesloopt. Op die grond is vervolgens de Genverberg gebouwd. Na de sloop is de ‘verantwoordelijke’ wethouder Jaap de Groot afgetreden.

Bron: Collectie Overijssel. Vervaardiger: J.P. de Koning

De Telegraaf, 1985

1991

Restauratie interieur

Het interieur van de Statenzaal werd gerestaureerd.

1994

De Statenzaal opgenomen in de gemeentelijke lijst van trouwlocaties

De Statenzaal is door de gemeente Zwolle goedgekeurd als officiële trouwlocatie. Dit houdt in dat hier de ceremonie gehouden kan worden, in plaats van bijvoorbeeld het gemeentehuis.

2010

Restauratie exterieur

Het exterieur van het Statenzaalcomplex werd zeer grondig gerestaureerd. Dit bestond vooral uit het herstel van metsel- en voegwerk, het natuursteen en de leiendaken. Dit project kostte bijna 1,2 miljoen euro. (Zwolle in Beeld, n.d.)

2015

De Bibliotheek vertrekt uit het Statenzaalcomplex

De Bibliotheek vertrekt uit het Gouvernementsgebouw. Winkelketen Zara heeft een deel van het pand gekocht, de rechterzijde van het Gouvernementsgebouw blijft in bezit van de Zwolse gemeente. Verenigingen als Vrienden van de Stadskern hebben geprobeerd om de Bibliotheek in de binnenstad te houden, maar tevergeefs. Uiteindelijk zal de Bibliotheek een jaar later naar de Zeven Alleetjes verhuizen.

2020

Akkoord Staatsman

Staatsman is door de gemeente gekozen als beste initiatief voor het inmiddels al ruim drie jaar leegstaande pand. Grote verbouwingen en restauraties beginnen.

2023 - heden

Opening Staatsman

Halverwege mei openden we onze deuren! Vanaf nu schrijven wij geschiedenis in dit florissante pand.

Tijdens de 150-jarige geschiedenis van de Statenzaal van Zwolle is er ontzettend veel gebeurd. Het gehele pand wat tussen 1894 en 1904 is gebouwd is inmiddels als monument verklaard. Dus het prachtige complex van het voormalig ‘Provinciale Griffie’ gaat voorlopig gelukkig nergens heen. Op naar de volgende 150 jaar!

Bronnen

Hoofdstad van Overijssel. (n.d.). Canon Van Nederland. https://www.canonvannederland.nl/nl/overijssel/salland/zwolle/hoofdstad

Collectie Overijssel locatie Zwolle. (2021, October 25). Beeld & geluid » Collectie Overijssel. Collectie Overijssel. https://collectieoverijssel.nl/collectie/beeld-en-geluid/?mivast=20&mizig=343&miadt=141&miview=gal1&milang=nl

Baalman, D. H. (2013). Waardestelling en transformatieruimte voormalig Provinciale Griffie, Zwolle. In M. Van Hellemondt (Ed.), Planviewer. Het Oversticht. Retrieved January 18, 2024, from https://www.planviewer.nl/imro/files/NL.IMRO.0193.BP14020-0004/b_NL.IMRO.0193.BP14020-0004_tb1.pdf

Oude Statenzaal Zwolle heropend. (2010, September 11). RTV Oost. https://www.rtvoost.nl/nieuws/115255/oude-statenzaal-zwolle-heropend

De Telegraaf. (1985, March 19). Sloopschandaal kost wethouder zijn baan: Eigen fractie noemt afbraak waardevol pand blunder. De Telegraaf, 3.

Zwolle in Beeld. (n.d.). Zwolle in Beeld – Gebouwen en woningen – Statenzaal. Retrieved January 18, 2024, from https://www.zwolleinbeeld.nl/index.php/176-foto-s-van-zwolle/gebouwen-en-woningen-statenzaal/562-gebouwen-en-woningen-statenzaal

geschiedenis Statenzaal Zwolle